ترکیه به سرعت همزمان با آغاز بهار عربی به استقبال این جریان رفت چرا که گمان می کرد از پس آن خاورمیانه ای متولد خواهد شد مطابق با استانداردهای ترک ها و البته مدرن. با این همه اطلاحات به ناگهان متوقف شد و اگر بخواهیم آنچه در سوریه، یمن و لیبی می گذرد را معیار قرار دهیم باید بگوئیم که خاورمیانه و جهان عرب خود را برای روزهایی در بی ثباتی کامل و اختلاف مهیا می کند. این مساله ترکیه را نگران می کند. با این همه به نفع ترکیه و جامعه جهانی است که دولت در آنکارا نقش مثبت و کارآمدی در این روزهای سخت بازی کند. یک دهه پیش بود که ترکیه با رد شدن عضویتش از جانب اتحادیه اروپا، مرکز توجه خود را به سمت خاورمیانه تغییر داد. این کشور برای بالا بردن ضریب نفوذ خود در جهان ترجیح داد از خود تصویر کشوری دموکرات و مسلمان را به نمایش گذاشته و خود را پلی بداند میان غرب و شرق. از سال ۲۰۰۲ تاکنون ترکیه پیوندهای اقتصادی خود را از لیبی تا خلیج فارس گسترش داده و با سوریه هم رابطه حسنه ای برقرار کرده است. این کشور به دفع شبه نظامی گری در عراق هم کمک شایانی کرده است .
ولی نصر در این یادداشت برای بلومبرگ در ادامه می نویسد: با وجود مخالفت های غرب در نهایت رابطه میان ترکیه و ایران هم بهبود یافت. تنش میان آنکارا و اسرائیل هم به بالاترین حد خود رسید. به عنوان نمونه ایالات متحده یک سال پیش زمانی که بحث میان اسرائیل و ترکیه بر سر حمله این رژیم به ناوگان آزادی بالا گرفت، به شدت از دست ترک ها عصبانی شد. پیوستن ترکیه به برزیل برای برون برد پرونده هسته ای ایران از بن بست هم خشم امریکایی ها را برانگیخت. معادله تعویض سوخت از منظر امریکایی ها امتیاز دادن صرف به تهران بود.
با آغاز آنقلاب های عربی، ترکیه و امریکا به هم نزدیک تر از پیش شده اند. ایالات متحده از دخالت مثبت و میانجی گرانه ترکیه در بحرین و لیبی و مهم تر از همه در سوریه استقبال می کند. امریکایی ها ترکیه را بهترین مدل برای جوانان معترض عرب می دانند.کشوری که هم سرمایه داری را تجربه می کند و هم دموکراسی را. با مصری که خواسته عمومی در آن بازسازی روابط است و تنش در رابطه میان عربستان و ایالات متحده به واسطه انقلاب های عربی اکنون ترکیه بهترین دوست و رفیق برای واشنگتن حداقل در حوزه سیاست خارجی است. همزمان آشوب ها در ترکیه این کشور را آسیب پذیرتر از گذشته هم کرده است.سوریه هم مرز با آنکاراست و به نظر می رسد که تنش در سوریه به این سرعت پایان پذیر هم نباشد.
ناآرامی های سیاسی در سوریه در حال حاضر بر اقتصاد ترکیه تاثیر خود را گذاشته است. مقام های ترک انتظار دارند که میزان مراوده های تجاری با سوریه در یک سال جاری به شدت کاهش پیدا کند. تجارت های میان مرزی چه به شکل رسمی آن و چه در قالب غیررسمی بیش از همه به کردهایی کمک می کرد که در جنوب شرقی ترکیه هستند. کاهش این حجم از مبادله های تجاری می تواند به تنش بیشتر میان کردها و ترک ها منتهی شود. در شرایطی که ارتش در سوریه مانند آنچه در لیبی شاهد آن بودیم به جان معترضان بیفتد،بر حجم نگرانی های ترکیه افزوده خواهد شد. این ماجرا می تواند هزاران آواره را به سمت مرزهای ترکیه بکشاند. تا همین امروز هم بسیاری از اعراب سوری به ترکیه پناهنده شده اند اما ادامه ناارامی ها می تواند کردهای سوری را به سمت ترکیه بکشاند.
هزینه این ناارامی ها هم می تواند برای اقتصاد ترکیه بسیار گران تمام شود. علاوه بر این حضور کردهای سوری در ترکیه و اتحاد انها با کردهای شورشی در این کشور موسوم به پ ک ک می تواند برای دولت ترکیه هم دردسرهای بسیاری را ایجاد کند. در سال های ۱۹۸۸ و ۱۹۹۱ که صدها کرد به دلیل فشارهای صدام حسین رفتن را بر ماندن تجریح دادند و به ترکیه مهاجرت کردند ، کردهای ترکیه از این مساله برای تحت فشار قرار دادن دولت مرکزی استفاده کردند. دولت ترکیه به منظور جلوگیری از تکرار این داستان به سوریه هشدار داده است که نمی تواند سیل کردها به داخل را تحمل کند. ترکیه به سوری ها هشدار داده است که اگر کردهای این کشور بخواهند مسیر ترکیه را در پیش بگیرند ، آنکارا ترجیح می دهد برای آنها در داخل خاک سوریه پناهگاهی بسازد . دقیقا به همین دلیل است که نیروهای امنیتی در سوریه فاصله خود را با شهرهای کردنشین حفظ کردند.
جنگ داخلی در راه است؟
ناآرامی ها در سوریه می تواند گسترده تر شود. در شرایطی که این ناآرامی ها ادامه پیدا کند و دولت بشار اسد هم با همین شیوه به سرکوب بپردازد بی شک نهادهای اجتماعی و دولتی در این کشور از هم پاشیده خواهد شد. این شرایط می تواند به تنش میان اهل تسنن در اکثریت و علوی های در اقلیت اما حاکم منتهی شود. در ترکیه همه امیدوارند که بشار اسد مقابل تعمیق این شکاف را با اصلاحات بگیرد. با وجود تمام اختلاف های میان ترکیه و سوریه که اخیرا ایجاد شده است باز هم جامعه بین المللی امیدوار است که ترک ها بتوانند برای بازگرداندن ارامش به سوریه کاری بکنند. ترکیه قدرتی در حال بالندگی و رشد است و با نشان دادن توانایی خود در حل چالش های جدید منطقه ای می تواند قدرت را به رخ امریکایی ها بکشد.
ترجمه: سارا معصومی
۵۱۵۱
