چند روز پیش شاهد حضور کشورهای نفتی و غیرعضو اوپک برای
دومین بار طی چند ماه گذشته بودیم. اجلاس الجزایر با هدف رسیدن به یک توافق
غیررسمی به منظور تثبیت تولید نفت و پس از آن، کمک به افزایش قیمت نفت اتفاق
افتاد.
پانزدهمین مجمع بین‌المللی انرژی در الجزایر در شرایطی
آماده برگزاری می‌شد که عربستان با مطرح کردن پیشنهاد فریز تولید نفت، گرد و خاک
زیادی در بازارهای جهانی نفت برپا کرد. این در حالی بود که بیژن زنگنه، وزیر نفت
ایران بارها اعلام کرده بود که ایران نه‌تنها قصد کاهش تولید خود را ندارد، بلکه
باید به جایگاه از دست رفته‌اش قبل از تحریم‌ها بازگردد.
در هفته‌های گذشته اما و اگرهای بسیاری بر سر توافق در این
مجمع شنیده می‌شد و بسیاری از کارشناسان بین‌المللی آن را به دلیل تنش‌های ایران و
عربستان غیرممکن می‌دانستند. تلاش ایران برای افزایش تولید مقابل تلاش اوپکی‌ها به
ویژه عربستان برای اجرای فریز نفتی و ثابت نگه داشتن تولید نفت، احتمال اجرایی شدن
این طرح را ضعیف کرده بود. در کنار این احتمال ضعیف، صحبت‌های وزیر نفت ایران مبنی
بر این‌که تولید نفت را محدود نمی‌کند، احتمال شکست طرحی که اوپکی‌ها برای نجات
اقتصادشان دنبال آن بودند را قوی‌تر کرد.
«نفت یک اسلحه نیست و نباید از آن برای آسیب رساندن به رقبا
و تحقق اهداف سیاسی استفاده کرد.» این پیام وزیر نفت ایران بود که به عنوان
چهارمین سخنران پانزدهمین نشیست مجمع جهانی انرژی پشت تریبون قرار گرفت. بیژن
زنگنه در تمام مدت این نشست، چهره‌ای خندان دانشت و پیش از آغاز سخنرانی خود نیز
خیلی صریح اعلام کرد که ایران تولید نفت خود را فریز نخواهد کرد.
خبرنگار بلومبرگ از بیژن زنگنه پرسید «آیا ایران نفت خود را
فریز خواهد کرد؟» زنگنه پاسخ داد: «خیر». او دوباره پرسید «ایران به فریز نخواهد
پیوست؟» زنگنه پاسخ داد: «در سطح تولید فعلی خیر.» خبرنگار بلومبرگ مجددا پرسید «آیا
شما به دنبال سطح تولید ۴ میلیون بشکه‌ای هستید؟» زنگنه سری تکان می‌دهد و تایید
می‌کند که ایران به دنبال این سقف تولید است. وی در ادامه اعلام کرد که «ایران
خواستار حدود ۱۳ درصد از تولید نفت اوپک است.» ایران برای رسیدن به این هدف، باید
حدود ۷۰۰ هزار بشکه بر تولید نفت فعلی خود اضافه کند.
خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی در حاشیه برگزاری
پانزدهمین نشست در الجزایر در گفت‌وگو با بلومبرگ از آمادگی عربستان برای پذیرش
مستثنی شدن ایران از برنامه محدودیت عرضه نفت خبر داد. به عبارت دیگر، خالد الفالح
برخلاف نشست‌های پیشین اوپک، موضعی منعطف‌تر نسبت به ایران اتخاذ و تاکید کرده است
«ایران، لیبی و نیجریه باید بتوانند با حداکثر ظرفیت معقول خود تولید کنند.»
این در حالی است که سعودی‌ها پیش از این بارها اعلام کرده
بودند در صورتی با اجرایی شدن طرح فریز نفتی موافقت خواهند کرد که ایران هم تولید
خود را محدود کند و در این طرح شرکت داشته باشد، اما حالا با گذشت چند هفته از
تاکیدهای پیاپی، وزیر نفت این کشور مستثنی شدن ایران را پذیرفته و این امر، پرسش‌های
بسیاری را در ذهن تحلیلگران بازار نفت ایجاد کرده است، زیرا زمستان سال گذشته بود
که عربستان و قطر ظاهرا با نگاهی دلسوزانه‌تر به نفت، وارد بازی جدیدی با اوپکی‌ها
شدند؛ بازی‌ای که از آن روز تاکنون با حواشی زیادی همراه بوده است.
اکنون روسیه به عنوان یک کشور غیراوپکی و مکزیک و همین‌طور
نروژ و چند کشور دیگر که در حاشیه خلیج‌فارس هستند، در حال تغییر موضع هستند. به
این دلیل که با پذیرش این موضوع که ایران بتوان محدودیت‌های خود را از سر راه
بردارد، فرصتی طلایی ایجاد می‌کند که این فرصت طلایی منجر به تثبیت بازار و تقویت
قیمت فروش نفت‌خام و در نهایت افزایش درآمد ۱۴ کشور عضو اوپک خواهد شد.
با این تفاسیر، چشم‌انداز فروش نفت از سوی وزارت نفت چیزی
حدود ۴ میلیون بشکه در نظر گرفته شده است که بدون شک نیازمند سرمایه‌گذاری است.
اگر بخواهیم خط تولید فروش نفت به بالای ۴ میلیون بشکه در روز برسد، راهی جز جذب
سرمایه‌گذاری وجود ندارد و با توجه به این‌که از نظر منابع در شرایط مساعدی به سر
نمی‌بریم و هنوز هم منابع حاصل شده از فروش نفت واصل نشده است، نیازمند جذب سرمایه
خارجی هستیم. ایران ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز با همسایگان خود دارد و آنها به
واسطه سوءمدیریت‌های دولت قبل و تحریم‌ها، چندین برابر ایران برداشت کرده‌اند. نکته
جالب، کشور عراق جنگ‌زده است که دو برابر ایران از میادین مشترک‌مان برداشت می‌کند.
این صنعت در حال حاضر به شدت نیازمند جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی روز دنیا
است. بر همین اساس بوده که دولت مدل جدید قراردادهای نفتی را تدوین کرد. البته
هیاهوهای سیاسی پیامون مدل جدید قراردادهای نفتی بالا گرفت و سرانجام دولت با
اعمال اصلاحاتی، آن را به مجلس فرستاد و سرانجام علی لاریجانی، آن را مصوب و ابلاغ
به دولت کرد. اگرچه هنوز نگرانی‌هایی پیرامون قراردادهای جدید به پایان نرسیده
است. وزارت نفت اعلام کرده که به زودی مناقصه‌های نفتی با قراردادهای جدید برگزار
خواهد شد.
در کل می‌توان گفت که خروجی نشست الجزایر برای ایران موفقیت‌آمیز
بوده و عربستان نیز دست از لجاجت‌های سیاسی‌اش برداشته است. بدون شک این به نفع
کشورهای تولیدکننده نفت در ماه‌های آینده خواهد بود.
امروز می‌توانیم امیدوار باشیم که می‌توانیم دوباره به
بازارهای جهانی بازگردیم و این چیزی جز نتیجه دیپلماسی فعال دولت یازدهم و اجرای
برجام و سیاست هوشمندانه بیژن زنگنه نبوده است. صنعت نفت ایران چشم انتظار روزهای
خوش آینده است.
۲۲۵۳۵
