ایجاد خط لوله ۱۰کیلومتری از جنس چوب برای انتقال مخازن نفت ایالت پنسیلوانیا به شهر صنعتی پترزبورگ، نخستین قدم برای جابهجایی این کالای ارزشمند به شمار میرفت اما این شیوه انتقال تنها توان جابهجایی نفت در داخل کشورها یا در نهایت ارسال آن به کشورهایی با مرز مشترک زمینی را داشت، همین محدودیت کافی بود تا با حضور نفت در صحنه تجارت بینالمللی نگاهها به مسیرها و نفتکشهای دریایی خیره شود.
- نقش حیاتی نفتکشهای دریایی برای بازار نفت
تجارت در عرصه بینالمللی قواعد خاص خود طلب میکند، براساس گزارش UNCTAD(کنفرانس تجارت توسعه سازمان مللمتحد) حدود ۸۰درصد کل تجارت جهان از نظر وزن و ۷۰درصد از لحاظ ارزش تجارت در سال ۲۰۱۷ بهوسیله حملونقل دریایی از مسیرتنگهها و کانالهای جهانی صورت گرفته و از حجم ۱۰میلیارد تن کالایی که در سال ۲۰۱۶ از مسیر دریا به مقصد رسیدهاند، ۳درصد به نام کالاهای نفتی ثبت شده است.
همچنین براساس اطلاعاتی که اداره اطلاعات انرژی آمریکا ۲سال پیش منتشر کرد، در سال۲۰۱۵ حدود ۶۱درصد از نفت تولید شده در دنیا و دیگر مایعات سوختی از مسیرهای دریایی به کشورهای مختلف رسیدهاند.
در واقع صادرکنندگان و واردکنندگان نفت بهدلیل محدودیتهایی درحوزه جغرافیایی و حجم در شیوه انتقال زمینی، سالهاست که نفتکشهای دریایی را بهعنوان گزینه اول در تجارت جهانی خود برگزیدهاند و با تکیه به همین آمار و ارقام میتوان فهمید که نفتکشهای دریایی ضربان نقل و انتقالهای نفتی جهان را در دست گرفتهاند.
- جزر و مد قیمت نفت
این روزها نفتکشهای دریایی روزهای سختی را پشت سرگذاشتهاند و سرنوشتشان بیش از پیش به معادلات سیاسی گره خورده است. از اردیبهشتماه بود که خبرهای انفجار و توقیف نفتکشها یکی پس از دیگر در صدر اخبار خاورمیانه قرار گرفت و موجب تغییرات محسوسی در قیمت جهانی نفت شد.
عملیات خرابکارانه و البته پر ابهام در ۴فروند کشتی تجاری حاضر در بندر فجیره امارات نقطه آغاز مسیر تنشآفرینی در حملونقل دریایی بود و با گذشت چند روز درست زمانی که شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن در قامت میانجی میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرده بود، یک نفتکش ژاپنی و نروژی در دریای عمان مورد حمله قرار گرفتند تا تنشها در نقطه اوج بمانند.
داستان جنگ نفتکشها به همین اتفاقات ختم نشد و در ادامه حوادثی همچون توقیف نفتکش ایرانی از سوی انگلیس و متقابلا توقیف نفتکش انگلیسی بنا به درخواست سازمان بنادر و دریانوردی استان هرمزگان و از سوی یگان شناوری منطقه یکم نیروی دریایی سپاه نشان از این واقعیت داشت که تحولات دریایی روزهای طوفانی را پشتسر میگذارند.
هرچند این تحولات دریایی پای خود را به عرض اندامهای سیاسی باز کردهاند اما نمیتوان از تأثیر مستقیم این اتفاقات بر قیمت جهانی نفت غافل شد، چرا که هر تنش دریایی میتواند عرضه این ماده محبوب جهانی را با اخلال روبهرو کند.
پس از هر درگیری نفتکشی، خبرهای افزایش قیمت نفت یکی پس از دیگری بازار نفت را محاصره میکند بهنحوی که بعد از توقیف نفتکش انگلیسی نرخ قراردادهای ماه سپتامبر نفت خام برنت دریای شمال با ۲/۱درصد افزایش به ۲۲/۶۳دلار به ازای هر بشکه رسید تا نشان دهد جنگ نفتکشها چطور به افزایش قیمت نفت ختم میشود.
- آسیاییهای وابسته به تنگه هرمز
در میان تمام مسیرهای دریایی برای حملونقل کالاهای تجاری، تنگه هرمز با انتقال ۱۹میلیون بشکه نفت در روز یا بهعبارتدیگر ۲۰درصد نفت جهان بهعنوان نقش اول مسیرهای دریایی برای انتقال نفت شناخته میشود.
براساس آماری که اخیرا از سوی بلومبرگ منتشر شده است، شرق چین، هند، ژاپن، کرهجنوبی و تعدادی از کشورهای آسیایی مقصد اصلی نفتکشهایی هستند که از تنگه هرمز عبور میکنند و باید گفت که درمجموع خریداران آسیایی بیش از ۸۰درصد خرید نفتیشان را از مسیر تنگه هرمز انجام میدهند.