به گزارش همشهری آنلاین، محمد بن‌سلمان، ولیعهد جوان سعودی نه‌تنها به دلیل اقداماتش، ازجمله حذف فله‌ای شاهزادگان، چندسالی است به سوپراستار سیاسی عربستان تبدیل شده، بلکه فراتر از آن برخی طرح‌های عمرانی‌اش هم با فیلم‌ها و تصاویر هیجان‌انگیز هالیوودی مقایسه می‌شود. او در کنار یک صفحه نمایش بزرگ می‌ایستد و به مخاطبانش توضیح می‌دهد که تصمیم دارد در دل بیابان‌های تبوک در شمال غرب عربستان، یک شهر جدید بسازد. نام شهر پیشرفته مورد نظر بن‌سلمان که تاکنون فقط در حد تصاویر گرافیکی بوده، «نئوم» است. روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشته که شهر نئوم شامل یک سازه بزرگ خطی متشکل از ۲ساختمان شیشه‌ای به ارتفاع ۴۸۸متر است. این دو سازه به موازات هم در طول یک خط ۱۲۰کیلومتری در زمین‌های ساحلی، کوهستانی و بیابانی تبوک اجرا می‌شوند.
الجزیره درباره نئوم نوشته که این دو ساختمان آینه‌ای از طریق مسیرهای پیاده‌روی به یکدیگر متصل خواهند شد و یک قطار سریع‌السیر از زیر آنها حرکت خواهد کرد. انتظار می‌رود ساخت این پروژه حدود یک تریلیون دلار هزینه داشته باشد و برای سکونت ۵میلیون نفر در آن برنامه‌ریزی شده است. همچنین با توجه به سیستم حمل‌ونقل پیشرفته آن، فقط در ۲۰دقیقه می‌توان خود را به هرکجای این شهر رساند. در گزارش الجزیره همچنین گفته شده که این سازه یک شهر هوشمند بدون کربن خواهد بود.
خشت کج اول
برخلاف آن چیزی که در رسانه‌ها تبلیغ شده، مسیر ساخت نئوم آنقدرها هم عادی پیش نمی‌رود. هنوز خشت اول شهر نئوم گذاشته نشده که خبرهایی از بازداشت و حکم زندان برای ساکنان بومی منطقه‌ای می‌رسد که قرار است خانه و کاشانه خود را بر سر ساخت نئوم از دست بدهند. سازمان القسط مستقر در لندن که یک سازمان غیردولتی در زمینه حقوق بشر است و نقض حقوق بشر در عربستان را مستندسازی می‌کند، گزارش داده که ۲تن از اعضای قبیله‌ای در عربستان سعودی که به اجبار برای ساختن نئوم آواره شده‌اند، به‌دلیل اعتراضات علیه این پروژه، محکومیت‌های طولانی‌مدت دریافت کرده‌اند.
وب‌سایت «میدل‌ایست‌آی» در این ارتباط گزارش داده که مقامات سعودی خدمات آب و برق را به روی ساکنان بومی قطع کرده و از پهپادهای نظارتی برای بیرون‌راندن افراد قبیله «هوویتات» استفاده می‌کنند. قبیله هوویتات همان قبیله‌ای است که از گردش بد روزگار، قرعه ساخت نئوم در خانه‌شان افتاده و حالا بخواهند یا نخواهند مجبور به واگذاری زمین‌های آبا و اجدادی‌شان به ولیعهد سعودی برای ساخت شهر شیشه‌ای نئوم هستند. میدل‌ایست‌آی گزارش داده که «عبدالله الهویتی» و «دخیل الهویتی»، از اعضای قبیله هوویتات هردو به‌دلیل امتناع از تخلیه خانه‌هایشان به ۵۰سال زندان و ۵۰سال ممنوعیت سفر محکوم شده‌اند. احکام پرونده این دو فرد بومی که جرم‌شان ماندن در خانه است، توسط دادگاه کیفری عربستان سعودی ماه گذشته صادر شد تا درس عبرت بزرگی برای دیگر اعضای قبیله باشد. اما این دونفر، تنها افراد قبیله‌ای نیستند که به‌خاطر مخالفت با نئوم حبس‌های طولانی‌مدت دریافت کرده‌اند، بلکه گزارش‌های دیگر حاکی از آن است که دادگاه سعودی، برای عضو دیگر قبیله هوویتات نیز حبس طولانی‌مدت صادر کرده است.
دامنه مخالفت‌ها با نئوم البته تنها مربوط به اعضای قبیله هوویتات نیست، بلکه مخالفان دیگری نیز به فهرست محکومان بر سر ساخت نئوم افزوده شده‌اند. «سلما الشهاب»، دانشجوی دانشگاه لیدز و «نوره بنت سعید القحطانی» به‌دلیل توییت‌های انتقادی خود از دولت سعودی در ماجرای ساخت نئوم به‌ترتیب به ۳۴ و ۴۵سال زندان محکوم شدند. سازمان القسط همچنین هفته گذشته نیز اعلام کرده بود که «اسامه خالد»، نویسنده، مترجم و برنامه‌نویس رایانه، به‌دلیل برخی انتقادات خود از این طرح به ۳۲سال زندان محکوم شده است. همین سازمان تعداد اعضای قبیله‌ای را که تاکنون به‌دلیل مخالفت‌شان در برابر نئوم در دادگاه‌ها محکوم شده‌اند، تا ۱۵۰نفر عنوان کرده است.
اگرچه گزارش شده به افرادی که خانه و کاشانه خود را در جریان ساخت نئوم از دست می‌دهند، مبالغی پرداخت خواهد شد، اما به‌نظر می‌رسد این مبالغ تا آن اندازه نبوده که بتواند رضایت خاطر مخالفان قبیله‌ای را برآورده سازد. براساس گزارش‌ها، به افراد دارای املاک بزرگ مبلغ ۲۶۶هزار دلار و مالکان املاک کوچک‌تر تا حداکثر ۲۷هزار دلار در محل اجرای نئوم پرداخت خواهد شد.
ایده‌های فانتزی نئوم
ساخت شهر نئوم اگرچه به آوارگی افراد بومی و قبیله‌ای منجر شده، اما برای مشاوران خارجی این طرح آب و نان خوبی داشته است. به‌گفته بلومبرگ، به مشاوران ارشد خارجی نئوم تا ۹۰۰هزار دلار دستمزد معاف از مالیات پیشنهاد شده است. در گزارش بلومبرگ به نقل از یکی مشاوران نئوم گفته شده که همکاری در این طرح برای او کم‌بازده‌ترین از نظر فنی و پربازده‌ترین از نظر پولی بوده است. در این گزارش همچنین گفته شده که برخی طرح‌های اولیه ساخت نئوم مانند آسانسورهایی که به‌نوعی در آسمان پرواز می‌کنند یا یک فرودگاه فضایی شهری و ساختمان‌هایی به شکل مارپیچ دوتایی و یا به شکل بال‌های بازشده شاهین یا یک‌گل شکوفه‌دار اینقدر عجیب بودند که در همین آغاز راه طرح، کناره گذاشته شدند.
حتی طرح دیگری برای ساخت یک میدان خورشیدی ۲۰۰میلیارد دلاری در نئوم مدتی پس از اعلام، لغو شد. ساخت شهر نئوم آنقدر بلندپروازانه است که «اندی ویرث»، مدیر آمریکایی بخش‌هایی از نئوم، جدایی خود را از مشارکت در این پروژه در سال۲۰۲۰ اعلام کرد. به‌نظر نمی‌رسد که جدایی این مدیر فنی به دلایل مالی بوده، بلکه شاید او می‌دانسته که طراحان نئوم بیش از دنیای واقعی در دنیای مجازی طرح خود را پیاده کرده‌اند. ویرث بعدها گفت: ما در طرح‌ها ساختمان‌هایی را در کنار صخره‌ها آویزان کرده بودیم که حتی از زمین‌شناسی آنجا هم بی‌خبر بودیم.
طرح نئوم همچنین نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای زیست‌محیطی و لجستیکی ایجاد کرده و فراتر از این مشخص نیست که آیا این طرح که به‌نظر بسیار بلندپروازانه می‌رسد، با تغییرات سیاسی در عربستان تداوم خواهد داشت یا خیر. محمد بن‌سلمان نام نئوم را به خودش گره زده و بی‌تردید هر تحول سیاسی در وضعیت بن‌سلمان رخ دهد، بر سرنوشت نئوم نیز تأثیرگذار خواهد بود.
نئوم؛ «سبزشویی» بن‌سلمان
نئوم بخشی از برنامه چشم‌انداز۲۰۳۰ عربستان سعودی برای دورکردن این کشور از درآمد نفتی است. مساحت این طرح ۲۶هزار و ۵۰۰کیلومترمربع، یعنی بزرگ‌تر از مساحت کویت اعلام شده است. ادعا شده که اگر نئوم ساخته شود، این شهر خارج از محدوده سیستم قضایی فعلی عربستان سعودی خواهد بود و توسط یک سیستم حقوقی خودمختار اداره می‌شود. منتقدان این طرح، ولیعهد عربستان را به «سبزشویی» متهم می‌کنند و می‌گویند او با وعده‌های بزرگ محیط‌زیستی، به‌دنبال انحراف افکار عمومی جهانی از واقعیت‌های کشور خود است.
