به گزارش خبرنگار ایسنا، شاید بتوان مهمترین موضوع هستهای این روزها را بحث پیوستن هند به گروه تامینکنندگان هستهای (NSG) دانست، موضوعی که به دلیل حمایت آمریکا از این امر و مخالفت چین به بحث پر تنشی تبدیل شده است. هماکنون چندین کشور عضو NSG به رهبری آمریکا موافق پیوستن هند به این گروه هستند؛ موافقتی که یکبار دیگر نشاندهنده سیاستهای دوگانه آمریکا در برخورد با قوانین و چارچوبهای بینالمللی است چراکه از پیش شرط های ضروری برای عضویت در NSG امضای معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای (NPT) است که البته هند همواره از امضای این معاهده بینالمللی که اصلیترین ابزار کنترل اشاعه تسلیحات هستهای محسوب میشود، سر باز زده است.
در این میان اما چین از اعضای این گروه با وجود آنکه مخالفت علنی خود را برای پیوستن هند به NSG اعلام نکرده است، اما بر این مساله تاکید دارد که با عضویت مشروط هند موافقت خواهد کرد.
هونگ لی، سخنگوی وزارت خارجه چین در آخرین موضع خود در اینباره تاکید کرد که “اختلافات اساسی” در مورد مجوز عضویت در NSG درباره کشورهایی که NPT را امضا نکردهاند میان اعضا وجود دارد و باید مذاکرات بیشتری در این زمینه انجام شود.
گروه تامینکنندگان هستهای، دارای ۴۸ کشور عضو است که هدف آن جلوگیری از اشاعه تسلیحات هستهای از طریق کنترل و نظارت بر صادرات مواد، تجهیزات و فنآوری است که میتواند در ساخت تسلیحات هستهای مورد استفاده قرار گیرد.
امضای معاهده NPT از شروط ضروری پیوستن به NSG است و در اساسنامه آن نیز قید شده است. همه ۴۸ کشور عضو این گروه معاهده NPT را امضا کردهاند و پیوستن کشوری که این معاهده را به رسمیت نشاخته بیسابقه است؛ سوالی که مطرح میشود این است که چرا دولت اوباما از پیوستن هند به این گروه حمایت میکند؟
آمریکا همواره ثابت کرده است که از همه ابزار و نفوذ خود بدون توجه به معاهدات بینالمللی حداکثر استفاده را میکند تا در راستای منافع ملی و بینالمللی خود گام بردارد. در سال ۲۰۰۸ با امضای توافق همکاری آمریکا و هند در راستای همکاریهای صلحآمیز هستهای، دولت اوباما اعلام کرد که از پیوستن هند به گروه NSG حمایت میکند.
میتوان گفت اصلیترین هدف آمریکا از عضویت هند، تقابل با چین است چراکه هند میتواند به یک رقیب قدرتمند برای چین در حوزههای نظامی و اقتصادی تبدیل شود و در واقع واشنگتن سعی دارد تا با افزایش قدرت چین در اقیانوس هند مقابله کند.
اخیراً نارندرا مودی، نخستوزیر هند در سفرهای اخیر خود به سوییس و مکزیک توانسته است حمایت این دو عضو NSG را برای پیوستن هند به آن جلب کند. البته نباید نقش آمریکا و نفوذش را برای متقاعد کردن برخی کشورها در جهت موافقت با ورود هند به این باشگاه هستهای نادیده گرفت.
با این حال کشورهایی مثل آفریقای جنوبی، نیوزلند، اتریش، ترکیه و چین مخالفت خود را با عضویت هند اعلام کردهاند. همچنین روسیه نیز موضعی نزدیک به چین را اتخاذ کرده و تنها با پیوستن مشروط هند به NSG موافقت کرده است.
واشنگتن در توجیه حمایت خود از هند اعلام کرده است که عضویت هند در این گروه نه در مورد توسعه تسلیحات هستهای، بلکه در مورد پیشبرد انرژی صلحآمیز هستهای است.
مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در آخرین نشست خبری خود خطاب به پاکستان که عضویت هند را باعث سرعت بخشیدن به توسعه تسلیحات هستهای در منطقه خوانده است، به این جمله بسنده کرد و گفت: این امر در جهت استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای است و امیدواریم که پاکستان این موضوع را درک کند.
اوباما نیز در سفر خود در سال ۲۰۱۵ به هند تایید کرد که هند اقدامات لازم در راستای اجرای رژیم کنترل فنآوری موشکی خود را اجرایی کرده است و شرایط لازم برای ورود به گروه تامینکنندگان هستهای را دارد. حال آنکه هند معاهده NPT را که مبنا و اساس سیاسی و قانونی کنترل اشاعه تسلیحات هستهای است را با وجود تلاشهای جامعه جهانی امضا نکرده است. این به آن معنی است که هند به طور قانونی و الزامآور تعهدی به انجام گفتوگوهای خلع تسلیحات هستهای، متوقف کردن مواد شکافتپذیر و عدم انجام آزمایشهای هستهای ندارد.
اوباما تاکنون برای پیوستن هند به NSG لابیهای زیادی انجام داده است، چراکه آمریکا سالها است به دنبال دستیابی به توافق هستهای با هند برای ایجاد یک همکاری سازنده در راستای مقابله با نفوذ چین در منطقه بوده است. همچنین سفر اخیر نخستوزیر هند به آمریکا در واقع نشانه تلاشهای دو طرف جهت پیوستن هند به NSG است.
خبرگزاری بلومبرگ آمریکا به نقل از سه دیپلمات عضو گروه NSG اخیراً خبری را با تیتر «بعید است با عضویت هند در NSG موافقت شود!» منتشر کرد.
این سه دیپلمات در گفتوگو با این خبرگزاری آمریکایی تاکید کردند، با وجود آنکه در نهایت با پیوستن هند به NSG مخالف نیستند، اما هند پیششروط لازم را ندارد و بعید است با ورود آن به این گروه موافقت شود.
از سوی دیگر چین نیز که مخالفت خود را با پیوستن غیر مشروط هند به NSG اعلام کرده است، بر این نکته تاکید دارد که در صورت پیوستن هند به گروه تامینکنندگان هستهای، هند از ورود پاکستان (همسایه و رقیب سنتی) خود جلوگیری خواهد کرد. چراکه اتخاذ تصمیم در این گروه از طریق رایگیری میان همه اعضا انجام میشود.
نباید از این نکته غافل ماند که پیوستن هند به NSG و جلوگیری از ورود پاکستان که آمریکا مخالف این امر است، باعث خواهد شد تا پاکستان در جهت جبران این موضوع سرعت توسعه زرادخانه هستهای خود را افزایش دهد و در نهایت به تسریع رقابت تسلیحاتی میان هند و پاکستان منجر شود. عضویت هند در این گروه میتواند صنعت هستهای هند را تقویت کند و همکاری این کشور را با روسیه مستحکم کند، از این رو پاکستان نیز اخیراً خواستار پیوستن به گروه تامینکنندگان هستهای شده است.
با این حال باید منتظر ماند و دید در نشست آتی این گروه که ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) در سئول برگزار میشود، اعضای NSG چه تصمیمی در مورد پیوستن هند و پاکستان که هر دوی این کشورها معاهده NPT، پیششرط لازم عضویت در NSG را امضا نکردهاند، اتخاذ خواهند کرد.
گزارش از خبرنگار ایسنا، پوریا فیروزنژاد
انتهای پیام
